Dzieci nieśmiałe czują się komfortowo tylko w dobrze znanym im otoczeniu, czyli zazwyczaj w domu. Każde obce miejsce i zetknięcie się z nowymi osobami to dla nich podwójny stres, nagle swobodne zachowanie przeradza się w płacz, lęk, bierność. Szczególnemu nasileniu objawy te ulegają w sytuacji kontaktu z dzieckiem nadpobudliwym, wywołując w nieśmiałym maluchu przerażenie. Zachowania takich dzieci są dla nich czymś nienaturalnym i zbyt gwałtownym. Da się to zauważyć w przedszkolu, w momencie kiedy jedno z dzieci wybucha spazmatycznym płaczem nasz „nieśmiałek” zdezorientowany milknie, staje w odosobnieniu i płacze, chociaż tak naprawdę wydaje się, że nie wydarzyło się nic, co mogłoby wywołać u niego taką reakcję.
Jak pomóc nieśmiałemu dziecku?
Należy jednak zwrócić uwagę na kilka istotnych czynników, które mogły przyczynić się do wykształcenia „nieśmiałej” natury malucha, aby skutecznie pomóc mu w opanowaniu swoich słabości, mogą to być np.:
- dostarczanie dziecku zbyt wielu czynników hamujących w porównaniu do pobudzających (np. „Nie rób tak”, „nie potrafisz”, „zawsze postępujesz nie tak, jak należy” zamiast „zróbmy to razem w inny sposób”, „musisz próbować, a następnym razem się uda”, „pomyliłeś się ale następnym razem może być lepiej”)
- nadwrażliwość emocjonalna (np. płacz w najmniej spodziewanym momencie)
- bogata wyobraźnia, w której sytuacje społeczne są analizowane przez dziecko zbyt szczegółowo, z przewidywanymi niepowodzeniami i hamują jego działanie(np. „dziecko chce pobawić się z nową dziewczynką w grupie, ale rezygnuje, ponieważ wyobraża sobie, że jest dla niej zbyt mało atrakcyjnym kompanem do zabawy, jego czarne buciki nie spodobają się koleżance, która ma nowe, różowe kapcie, a koleżanka na pewno woli bawić się z Kasią, bo ta jest zawsze uśmiechnięta i ma śliczne, kręcone włosy”)
- brak poczucia bezpieczeństwa w najbliższym otoczeniu, odrzucenie przez najbliższych, mały kontakt emocjonalny z bliskimi przyczyniają się do okazywania niechęci do kontaktów z obcymi
- nadmierne wymagania wobec dziecka, surowe ocenianie i rygorystyczne podejście do wychowania sprawiają, że dziecko nie oczekuje uznania również od obcych, zatraca dobrą samoocenę
- uniemożliwianie kontaktu z innymi dziećmi powoduje, że dziecko nie potrafi odnaleźć się w gronie kolegów i koleżanek i narażone jest na odepchnięcie przez grupę, boi się kolejnych kontaktów społecznych
Kilka rad dla rodziców
Dzieci nieśmiałe mają tyle samo pomysłów i chęci do działania, co mali aktywiści. Nie mogą tylko zebrać się na odwagę i wyjść z inicjatywą. Naszym zadaniem jest pomóc dziecku w przystosowaniu się do każdej sytuacji, która je onieśmiela. Jak to zrobić? Przeanalizuj punkty przytoczone powyżej i wprowadzaj w życie poniższe rady:
- zapoznaj z nową sytuacja bądź otoczeniem i pozwól na samodzielne działanie w momencie, w którym będzie na nie gotowy
- nie zawstydzaj dziecka
- nie krytykuj
- nie kpij, nie wyśmiewaj
- nie zmuszaj do kontaktu z innymi, gdyż w ten sposób wzmagasz napięcie i lęk
- nie zwracaj się do dziecka w sposób: „nie potrafisz mówić?”, „przywitaj się tak, jak Ania, widzisz ona potrafi, a Ty nie”- osiągniesz skutek odwrotny do zamierzonego
- staraj się nie rozmawiać o nieśmiałości dziecka w jego obecności
Nieśmiałość w przedszkolu
Z praktyki pedagogicznej i zaobserwowanych zależności wiem, że dobrą metodą na ośmielenie dziecka jest danie mu możliwości na oswojenie się z nową sytuacją, pozostawienie go w bezpiecznym miejscu ze swoimi myślami, po pewnym czasie maluch przystosowuje się do zaistniałej sytuacji. Powinniśmy również stwarzać wokół niego spokojną atmosferę, dawać mu poczucie bezpieczeństwa. Można np. zaproponować na początek znaną i lubianą przez dziecko zabawę, aby wdrożyć je w przebywanie z innymi. Nasz nieśmiałek nie może być tez cały czas „na celowniku”, nie skupiajmy ciągle uwagi na „biednym nieśmiałym” pytając go ciągle, czy wszystko w porządku, zachęcając do zabawy i absorbując wszystkich jego osobą. Maluch wyczuwa wtedy dyskomfort.
Dla przełamania oporów dziecka przed kontaktem z innymi możesz zorganizować np. spontaniczne spotkanie ze znajomymi, którzy mają dziecko w podobnym wieku do Twojego. Nie nastawiaj go na planowaną wizytę, niech będą to „przypadkowe” odwiedziny, podczas których dzieci początkowo zajmą się sobą nie integrując się, ale powoli zaczną przyzwyczajać się do obecności obcych. Następnym razem możecie spotkać się w domu znajomych, wyjść na spacer, wycieczkę, później zabrać dziecko na przyjecie bądź spotkanie kilku mam z pociechami. Kontakt z innymi stanie się powoli dla niego czymś zupełnie naturalnym i nie wywołującym stresu.
Staraj się również chwalić swoje dziecko za każdy drobny sukces, podkreślaj zalety, dodasz mu wtedy tak szalenie ważnej otuchy i wiary we własne możliwości podnosząc jego samoocenę i komfort psychiczny. Przyjazna atmosfera sprawi, że dziecko będzie rozwijać się w sferze społecznej bez zakłóceń, a co najważniejsze będzie pogodne i szczęśliwe.
