Na temat karmienia piersią krąży wiele mitów. Niektóre z nich dotyczą sytuacji, kiedy wydaje się być słusznym odstawienie dziecka od piersi na jakiś czas, na przykład z powodu choroby dziecka bądź matki, potrzeby wykonania badań diagnostycznych czy podczas stosowania leków. Szukając pomocy wśród koleżanek lub u lekarzy, często możemy uzyskać informacje niezgodne z faktycznymi zaleceniami dotyczącymi postępowania w takich sytuacjach.
Niepotrzebne, nawet krótkotrwałe odstawienie dziecka od piersi może (choć nie musi) skutkować obniżeniem się produkcji pokarmu oraz przyzwyczajeniem się dziecka do butelki, co może utrudnić powrót do wyłącznego karmienia piersią przy braku odpowiedniej opieki laktacyjnej. Poza tym może tez być powodem dodatkowego stresu u matki, który również ma bardzo niekorzystny wpływ na laktację.
Otóż, dobra wiadomość jest taka, że w większości przypadków możemy spokojnie kontynuować karmienie piersią bez obaw, że będzie to niekorzystne dla dziecka. W niektórych tylko sytuacjach musimy zastosować się do pewnych zasad.
Kiedy należy bezwzględnie zaprzestać karmienia naturalnego?
Dobra wiadomość jest taka, że sytuacje, gdy nie można karmić piersią, należą do rzadkości!
1. Żółtaczka fizjologiczna noworodka (nasilona lub przedłużająca się).
Nie ma potrzeby przerywania karmienia naturalnego dziecka, u którego obserwuję się podwyższony poziom bilirubiny lub przedłużającą się żółtaczkę fizjologiczną. Jeśli się dowiemy, że „nasze dziecko jest zbyt „żółte”, to należy przede wszystkim poziom bilirubiny skontrolować, a sytuacji, gdyby były wskazania do zastosowania leczenia (fototerapii) dalej karmimy dziecko piersią. Jedynie wysoka hiperbilirubinemia (20-25 mg/dL) w przebiegu żółtaczki pokarmu kobiecego stanowi podstawę do rozważenia podania preparatów mlekozastępczych.
2. Choroby dziecka
Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do karmienia dziecka pokarmem mamy (bezpośrednio z piersi czy inną metodą) jest wrodzona klasyczna galaktozemia, genetyczna choroba metaboliczna, która polega na braku enzymu biorącego udział w przemianie węglowodanów (galaktozy w glukozę). Wskazane jest wówczas stosowanie preparatów bezlaktozowych.
W świetle aktualnych zaleceń w przypadku innych chorób metabolicznych (fenyloketonuria, inne postacie galaktozemii, choroba syropu klonowego, wrodzona nietolerancja laktoza i inne) pod specjalistycznym nadzorem możliwe jest karmienie dzieci pokarmem matki uzupełnionym specjalnymi preparatami mlekozastępczymi .
Tymczasowo może być niemożliwe karmienie dziecka bezpośrednio z piersi w sytuacji choroby dziecka, kiedy jego stan kliniczny jest niestabilny, wówczas o ile nie ma przeciwwskazań do żywienia doustnego należy rozpocząć czy kontynuować karmienie odciąganym pokarmem matki.
Żadna inna choroba dziecka nie wymaga przerywania karmienia piersią!!!
3. Choroby matki
W przypadku infekcji powiedzmy „zwykłych” (wirusowych czy bakteryjnych), takich jak na przykład przeziębienie, grypa, zakażenia górnych lub dolnych dróg oddechowych, dróg moczowych, przewodu pokarmowego czy innych nie ma potrzeby przerywania karmienia dziecka piersią!!! Oczywiście należy przestrzegać zasad higieny, myć ręce oraz używać maseczki przy nasilonych objawach przeziębienia (kaszel, katar, kichanie), aby zmniejszyć stopień ekspozycji dziecka na drobnoustroje. Nawet jeśli dojdzie do zainfekowania dziecka, to karmiąc je matka przekazuję gotowe lekarstwo pod postacią przeciwciał, także odstawienie od piersi w tej sytuacji byłoby co najmniej nierozsądne.
W sytuacji, kiedy stan ogólny matki nie pozwala na karmienie bezpośrednio z piersi, należy karmić dziecko odciągniętym pokarmem. Jeśli ciężki stan kliniczny matki uniemożliwia również odciąganie pokarmu, należy powrócić do karmienia kiedy będzie to możliwe.
Ciężkie zakażenia bakteryjne (bakteriemia, sepsa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, septyczne zapalenie kości, stawów) a także bruceloza, kiła, rzeżączka: konieczne jest przerwanie karmienia dziecka piersią/pokarmem matki, powrót jest możliwy po 24-96 godzinach (w zależności od choroby) od rozpoczęcia leczenia przyczynowego, przy poprawie stanu klinicznego matki.
W przebiegu zakażeń wirusowych, takich jak świnka, różyczka, odra, ospa wietrzna/półpasiec, cytomegalia nie ma potrzeby ani przerywania karmienia piersią ani izolacji matki i dziecka.
Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy objawy ospy wietrznej/półpaśca lub odry wystąpią w okresie 5 dni przed porodem lub 2 dni po porodzie. Wówczas organizm matki jeszcze nie zdąży wytworzyć przeciwciał i przekazać ich dziecku przez łożysko lub z pokarmem. Konieczna jest wówczas izolacja matki od dziecka do czasu przyschnięcia zmian skórnych w przypadku ospy i do 72 godzin w przypadku odry. Zalecane jest również podanie dziecku immunoglobuliny oraz karmienie odciągniętym pokarmem.
Czasowe przeciwwskazanie do karmienia bezpośrednio z piersi stanowi obecność zmian chorobowych na brodawce piersiowej w przebiegu zakażenia wirusem opryszczki, ospy wietrznej/półpaśca, gruźlicy czy liszajca zakaźnego. Przeciwwskazanie do karmienia dotyczy tylko piersi ze zmianami chorobowymi i tylko do czasu ich wygojenia, jeśli istnieje możliwość odciągania pokarmu z chorej piersi bez ryzyka kontaminacji drobnoustrojami wywołującymi w/w choroby to można podawać go dziecku.
Przeciwwskazaniem do karmienia piersią nie jest zakażenie wirusem WZW A (wskazane podanie dziecku immunoglobuliny jeśli matka zachorowała w ciągu 5 dni przed lub 2 dni po porodzie), WZW B, WZW C (z wyjątkiem koinfekcji z wirusem HIV).
Stałym przeciwwskazaniem do podawania pokarmu matki biologicznej jest zakażenie wirusem HIV-1,2 oraz HTLV-1,2.
4. Zapalenie/ropień piersi
Przy zapaleniu piersi zalecane jest kontynuowanie karmienia, co wpływa na skrócenie okresu leczenia. Jeśli karmienie z piersi będzie powodowało duże dolegliwości bólowe lub, w przebiegu leczenia chirurgicznego, wystąpią ograniczenia dostępu do brodawki, mleko należy odciągać i podawać dziecku. Bez ograniczeń można karmić dziecko ze zdrowej piersi.
5. Diagnostyka radiologiczna z zastosowaniem lub nie środków cieniujących
Matki karmiące piersią nie muszą przerywać karmienia w razie konieczności wykonania radiologicznych badań obrazowych lub też w związku z przyjęciem środków kontrastowych. Bezpośrednio po wykonaniu badań radiologicznych można karmić dziecko.
6. Leki
Na ulotce prawie każdego leku widnieje zapis, że danego leku nie można stosować podczas laktacji. Nie w każdym przypadku tak jest. Większość powszechnie stosowanych leków może być bezpiecznie zażywana przez matki karmiące. Przed zażyciem każdego leku najlepiej sprawdzić w odpowiednich źródłach czy dany lek jest bezpieczny oraz zapoznać się z zasadami jego stosowania. Przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności można stosować nawet leki „potencjalnie niebezpieczne” jeśli korzyści z karmienia przewyższają to potencjalne ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych u dziecka. Bardzo często zaleca się przerwanie karmienia podczas leczenia, tak „na wszelki wypadek” (co wynika z niewiedzy czy dany lek może być stosowany czy nie), natomiast żeby znaleźć się w krwiobiegu dziecka lek naprawdę nie ma łatwej drogi do pokonania, a lista leków bezwzględnie przeciwwskazanych podczas laktacji jest dosyć krótka. A na ulotkach powinno być napisane: ”...skontaktuj się z lekarzem, farmaceutą oraz doradcą laktacyjnym...”
Organizm kobiety jest tak stworzony, żeby chronić dziecko, także nie wszystko co mam wpływ na matkę automatycznie przenosi się na dziecko.
Zawsze w razie wątpliwości najlepiej jest się skonsultować z doradcą laktacyjnym.
